Posted by 
હોળીના તહેવારના દિવસે, મધ્યપ્રદેશના ઝાબુના, માલવા, ખરગોન અને બસ્તર જેવા આદિવાસી વિસ્તારોમાં ભગોરિયો મેળા નામના ખાસ પ્રકારના મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
આ વિસ્તારનો હાટ બજાર મેળાનું રૂપ ધારણ કરે છે. આ મેળામાં એકબીજાની નજરમાં પડેલા બે યુવકો ભાગીને દુનિયામાં રહે છે. તેથી જ આ મેળાનું નામ ભગોરિયો મેળો પડ્યું છે.
આ મેળામાં યુવક-યુવતીઓ પરંપરાગત વસ્ત્રોમાં સજ્જ થઈને આવે છે. લોકો એકબીજાને હોળીના રંગોથી રંગે છે. આવા સંજોગોમાં એકબીજાને ઓળખતા કે પ્રેમ કરતા યુવક-યુવતીઓ ભગોરિયાના મેળાની રાહ જોઈ રહ્યા છે.
બંને એકબીજાના જીવન સાથી બનવા માગે છે કે નહીં, તેની પુષ્ટિ પાન દ્વારા થાય છે. એક છોકરો આવીને છોકરીને પાન ખવડાવે છે, જો છોકરી આ પાન ખાય તો તેને હા ગણવામાં આવે છે.
આ પછી બંને ભગોરિયાના મેળામાંથી ભાગી જાય છે, આ સિવાય જો છોકરો છોકરીના ગાલ પર ગુલાબી રંગ લગાવે છે અને બદલામાં છોકરી પણ છોકરાના ગાલ પર ગુલાબી રંગ લગાવે છે તો બંને વચ્ચેનો સંબંધ મેચ્યોર ગણાય છે.
જો કે, ભગોરિયાના મેળા વિશેના ગ્રંથોમાં મળેલા વર્ણન મુજબ, ભગોરિયાઓ દ્વારા ભરવામાં આવતી ટોપલીઓને રાજા ભોજાના શાસનકાળમાં ભગોરિયા કહેવામાં આવતી હતી.
ભોજરાજાની નકલમાં, ભીલ રાજાઓ કસુમાર અને બાલુને તેમના ભગોર શહેરમાં વિશાળ મેળા અને હાટનું આયોજન કર્યું હતું, જે ભગોરિયા તરીકે ઓળખાતું હતું.
આજે આ ઈતિહાસ ભૂંસાઈ ગયો છે જ્યારે યુવક-યુવતીઓ ભાગીને પોતાની પસંદગીના લગ્ન કરે છે અને ભગોરિયો મેલો લોકમાનસમાં પ્રચલિત થઈ ગયો છે. જીવન નવો રંગ બતાવે છે.
મેળામાં આદિવાસી છોકરા-છોકરીઓ ઘેરા ચશ્મા પહેરીને મેળામાં આવે છે. જો કે ભણેલા યુવક-યુવતીઓ ભગોરીયા મેળામાં માનતા નથી. આ પરંપરા પહેલાથી જ ઓછી થઈ ગઈ છે.
તમને જણાવી દઈએ કે હોળીના સાત દિવસ પહેલા જ જિલ્લાના આદિવાસી વિસ્તારોમાં ભગોરિયા મેળો શરૂ થાય છે.
આ વખતે પણ 1 માર્ચથી મેળો શરૂ થયો છે, જિલ્લાના અનેક આદિવાસી વિસ્તારોમાં ભગોરિયા મેળો ભરાયો હતો. એક દિવસ પહેલા રાજધાની ભોપાલથી 25 કિલોમીટર દૂર બિલ્કીસગંજ અને લાડકી ગામમાં ભગોરિયા મેળાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
આ દરમિયાન આદિવાસી યુવાનોનું ટોળું દરેક જગ્યાએ મસ્તી કરતા જોવા મળે છે. લાડકી ગામે બરેલા સમાજ દ્વારા ભગોરીયા પર્વની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.
આ કાર્યક્રમમાં સમાજની મહિલાઓ, પુરૂષો અને બાળકો તેમના પરંપરાગત અને સામાજિક વેશભૂષામાં સજ્જ થઈને ઢોલ-નગારા અને રંગોના તાલે ધામધૂમથી તહેવારની ઉજવણી કરતા જોવા મળ્યા હતા. આદિવાસીઓ પણ ઢોલ અને મંડલના તાલે જોરદાર નાચ્યા હતા.
આદિવાસી ગામો બિલ્કીસગંજ અને લાડકીમાં આયોજિત ભગોરિયા મેળામાં આદિવાસી સંસ્કૃતિની ઝલક જોવા મળી હતી. મેળામાં આદિવાસી લોકોના વિવિધ જૂથો વાંસળી, ઢોલ અને મંડલ વગાડતા જોવા મળ્યા હતા.
આ દરમિયાન આદિવાસી યુવતીઓ પણ વેશભૂષા કરી મેળામાં આવી હતી. તમને જણાવી દઈએ કે ભગોરિયા મેળામાં આદિવાસી યુવક-યુવતીઓ તેમના જીવનસાથી મેળવે છે.
એક પરંપરા હતી કે પહેલા આદિવાસી યુવક યુવતીને પાન આપતો હતો, જ્યારે યુવતી પાન ખાય છે ત્યારે તેને પ્રેમની અભિવ્યક્તિ માનવામાં આવતી હતી, જો કે હવે આ પરંપરા આધુનિકતા સાથે બદલાઈ ગઈ છે. હવે પ્રેમ પાનથી નહિ, આંખોથી જોવા મળતો હતો.
અહીં ભગોરિયાના મેળામાં ખાણી-પીણીની દુકાનો લગાવવામાં આવી હતી, તો યુવક-યુવતીઓ, મહિલાઓ અને બાળકોએ પણ ઝૂલવાની મજા માણી હતી. તમને જણાવી દઈએ કે સાત દિવસીય ભગોરિયા ઉત્સવ હવે તેના અંતિમ તબક્કામાં છે.
